Cùng với làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số, trung tâm dữ liệu (TTDL) đang trở thành mắt xích không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại. Khi các doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ đẩy nhanh chuyển đổi số, nhu cầu lưu trữ và xử lý dữ liệu khổng lồ tăng lên từng ngày, kéo theo nhu cầu lao động kỹ thuật cao trong lĩnh vực này cũng tăng mạnh.
Nếu như một thập kỷ trước, kỹ sư viễn thông hay quản trị mạng từng được xem là những công việc hiếm hoi trong lĩnh vực hạ tầng công nghệ, thì nay bức tranh nhân lực đã mở rộng gấp nhiều lần. Trung tâm dữ liệu hiện đại đòi hỏi đội ngũ vận hành chuyên sâu gồm kỹ sư hạ tầng, kỹ sư điện – cơ – lạnh, chuyên viên an ninh mạng, quản trị viên hệ thống, chuyên gia cloud, kỹ thuật viên bảo trì, và thậm chí cả nhà phân tích dữ liệu. Mỗi vị trí đều đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm TTDL hoạt động ổn định, an toàn, liên tục 24/7.
Theo báo cáo của Uptime Institute, đến năm 2025, thế giới sẽ thiếu khoảng 300.000 nhân sự có trình độ chuyên môn phục vụ cho vận hành trung tâm dữ liệu. Việt Nam – quốc gia đang được xem là điểm đến mới nổi của lĩnh vực này – cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Khi các dự án TTDL quy mô lớn được triển khai, từ các tập đoàn viễn thông đến nhà đầu tư tư nhân, câu hỏi đặt ra là: liệu xã hội đã sẵn sàng với nguồn nhân lực đủ mạnh cho lĩnh vực mới này hay chưa?
Hiện tại, các trường đại học kỹ thuật ở Việt Nam mới chỉ đào tạo một phần nhỏ kỹ năng phù hợp với ngành trung tâm dữ liệu. Chương trình học vẫn tập trung vào công nghệ thông tin truyền thống, trong khi các kỹ năng thực hành về quản lý hạ tầng, điện lạnh công nghiệp, an ninh dữ liệu và vận hành hệ thống lớn còn hạn chế. Phần lớn kỹ sư khi ra trường phải tiếp tục đào tạo lại tại doanh nghiệp, vừa học vừa làm để đáp ứng yêu cầu thực tế.
Điều này đặt ra một thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội cho thị trường giáo dục và đào tạo nghề. Khi nhu cầu nhân lực tăng nhanh, các mô hình hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn. Việc xây dựng các trung tâm đào tạo thực hành, chương trình chứng chỉ ngắn hạn hoặc mô hình học – làm song song có thể là giải pháp giúp rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn. Những quốc gia đi trước như Singapore hay Hàn Quốc đều đã chứng minh rằng, đào tạo linh hoạt và gắn với nhu cầu thị trường chính là chìa khóa thành công trong phát triển hạ tầng số.
Tác động đến thị trường lao động là rất rõ rệt. Ngành trung tâm dữ liệu đang tạo ra một lớp việc làm mới – những công việc chất lượng cao, thu nhập tốt, đòi hỏi kỹ năng số và khả năng học hỏi liên tục. Không chỉ giới kỹ sư CNTT, mà cả các chuyên ngành kỹ thuật khác như điện, cơ khí, tự động hóa, quản lý tòa nhà… đều có thể tham gia vào chuỗi giá trị này. Mỗi trung tâm dữ liệu quy mô lớn có thể cần tới hàng trăm nhân viên trực tiếp và hàng nghìn lao động gián tiếp từ các ngành dịch vụ, bảo trì, logistics, an ninh, năng lượng.
Bên cạnh đó, sự phát triển của ngành này còn lan tỏa ra toàn bộ nền kinh tế. Khi địa phương có trung tâm dữ liệu, nhu cầu nhân lực công nghệ tăng lên, buộc các trường nghề, cao đẳng, đại học phải đổi mới chương trình giảng dạy. Đây là cú hích để hệ thống giáo dục chuyển mình, đưa kỹ năng số và tư duy dữ liệu trở thành kiến thức phổ thông, chứ không chỉ dành riêng cho dân kỹ thuật.
Tuy nhiên, nếu không kịp thời đầu tư vào đào tạo, Việt Nam có thể đối mặt với tình trạng “thiếu nhân lực chất lượng cao” – một điểm nghẽn lớn cho quá trình phát triển hạ tầng số. Bài toán nhân lực không chỉ nằm ở số lượng, mà còn ở khả năng cập nhật nhanh trước công nghệ mới. Khi trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán biên (Edge Computing) hay điện toán đám mây (Cloud) trở thành xu hướng chủ đạo, nhân lực trung tâm dữ liệu cũng cần được trang bị kiến thức liên ngành, kết hợp giữa kỹ thuật, vận hành và quản trị dữ liệu.
Đầu tư vào hạ tầng số mà không đi cùng chiến lược phát triển nguồn nhân lực sẽ giống như xây nhà mà thiếu nền móng. Một chiến lược quốc gia về đào tạo kỹ năng số, cùng các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia đào tạo thực hành, sẽ là yếu tố quyết định để Việt Nam không chỉ là điểm đến đầu tư, mà còn là trung tâm nhân lực công nghệ của khu vực.
Sự bùng nổ của trung tâm dữ liệu là tất yếu trong tiến trình chuyển đổi số. Nhưng quan trọng hơn, đó là cơ hội để tái cấu trúc thị trường lao động – nơi những kỹ năng mới, tư duy số và năng lực thích ứng nhanh sẽ định hình thế hệ nhân lực tương lai. Khi con người được chuẩn bị đầy đủ, trung tâm dữ liệu không chỉ vận hành bằng máy móc, mà còn vận hành bằng tri thức và khát vọng phát triển của xã hội.