Sự phát triển bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang tạo ra làn sóng chuyển dịch lớn trong hạ tầng công nghệ toàn cầu. Đằng sau mỗi ứng dụng AI quen thuộc như ChatGPT, dịch tự động, xe tự lái hay phân tích hình ảnh y tế là những trung tâm dữ liệu được đầu tư ở quy mô chưa từng có. Nếu AI là “bộ não” của kỷ nguyên số, thì trung tâm dữ liệu chính là “trái tim” và “lá phổi” duy trì sự sống của hệ thống này – và đó không thể là những trung tâm nhỏ bé.
Khác với các ứng dụng công nghệ truyền thống, AI yêu cầu một hạ tầng mạnh mẽ để xử lý lượng dữ liệu khổng lồ theo thời gian thực. Việc huấn luyện một mô hình ngôn ngữ lớn có thể cần đến hàng trăm nghìn tỷ phép tính và tiêu thụ dữ liệu ở quy mô hàng triệu gigabyte. Với những mô hình như GPT-4, hệ thống phải sử dụng hàng chục ngàn chip xử lý chuyên dụng (GPU hoặc TPU), hoạt động đồng thời trong thời gian dài, chưa kể đến nhu cầu lưu trữ và truyền tải dữ liệu nội bộ với độ trễ cực thấp. Tất cả những yêu cầu này khiến các trung tâm dữ liệu phục vụ AI buộc phải được thiết kế đặc biệt – cả về quy mô lẫn cấu trúc kỹ thuật.
Một điểm dễ bị bỏ qua nhưng mang ý nghĩa chiến lược là mức tiêu thụ điện năng của trung tâm dữ liệu AI. Theo nhiều ước tính, việc huấn luyện một mô hình AI lớn có thể tiêu hao lượng điện tương đương hàng trăm hộ gia đình trong nhiều tháng. Các trung tâm hiện đại có thể cần tới 50–100 MW công suất điện, ngang với một nhà máy công nghiệp cỡ trung. Điều đó đặt ra yêu cầu khắt khe về nguồn điện ổn định, lưới điện thông minh, và ngày càng phổ biến là các giải pháp điện sạch như năng lượng mặt trời, gió, thu hồi nhiệt thải…
Một thách thức lớn khác đến từ nhiệt độ. Các trung tâm dữ liệu truyền thống vốn đã cần làm mát liên tục, nhưng với AI, nhiệt sinh ra từ hàng vạn GPU là cực kỳ lớn. Các giải pháp làm mát hiện nay không thể chỉ dùng gió, mà phải ứng dụng công nghệ tản nhiệt bằng chất lỏng, tuần hoàn kín hoặc thậm chí là ngâm thiết bị trong dầu đặc biệt. Việc thiết kế hệ thống làm mát hiệu quả không chỉ giúp duy trì hiệu suất hoạt động, mà còn quyết định tính bền vững và khả năng mở rộng của toàn bộ trung tâm.
Song song với khả năng xử lý và làm mát, yếu tố then chốt để vận hành trung tâm dữ liệu AI là hạ tầng mạng truyền dẫn – trong đó cáp quang giữ vai trò không thể thay thế. Việc truyền tải dữ liệu AI không chỉ diễn ra giữa người dùng và trung tâm dữ liệu, mà còn giữa các máy chủ, các cụm GPU và các vùng tính toán khác nhau bên trong trung tâm. Chỉ mạng cáp quang tốc độ cao mới có thể đảm bảo băng thông đủ lớn và độ trễ cực thấp, đáp ứng yêu cầu tính toán đồng thời và xử lý theo thời gian thực của AI.
Các hệ thống như InfiniBand, Ethernet 400G, hay mạng spine-leaf trong trung tâm dữ liệu hiện đại đều phụ thuộc hoàn toàn vào nền tảng truyền dẫn quang. Và đặc biệt, kết nối ra bên ngoài trung tâm – đến người dùng, đến các nền tảng AI cloud, đến các quốc gia khác – cũng cần được đảm bảo bằng tuyến cáp quang quốc tế và nội địa có độ ổn định cao, độ trễ thấp, và khả năng chịu tải lớn. Bởi chỉ cần một điểm nghẽn trong mạng truyền dẫn, toàn bộ chuỗi vận hành AI có thể bị chậm trễ, ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng và hiệu quả phân tích dữ liệu.
Tất cả những yếu tố trên khiến cho việc xây dựng một trung tâm dữ liệu AI không chỉ đơn thuần là lắp ráp máy móc. Đó là một bài toán đầu tư quy mô lớn, đòi hỏi chiến lược rõ ràng, địa điểm phù hợp, hạ tầng điện – mạng – làm mát – lưu trữ đồng bộ, và khả năng vận hành tinh vi. Không phải ngẫu nhiên mà các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Microsoft, Meta, Amazon, hay NVIDIA đều đang xây dựng các siêu trung tâm dữ liệu tại các quốc gia có lợi thế về điện năng, viễn thông và chính sách thuận lợi. Việt Nam cũng đang nổi lên là một điểm đến tiềm năng, với vị trí chiến lược tại châu Á, hạ tầng cáp quang đang được nâng cấp mạnh mẽ, cùng định hướng phát triển nền kinh tế số rõ ràng.
Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp trong nước như DCH đang tiên phong đầu tư vào các trung tâm dữ liệu hiện đại phục vụ AI, có tính liên kết cao với hạ tầng cáp quang khu vực và quốc tế. Dự án trung tâm dữ liệu tại Bà Rịa – Vũng Tàu là một ví dụ tiêu biểu, nơi tích hợp đồng bộ giữa hạ tầng điện, làm mát công nghiệp, trung tâm điều hành và mạng truyền dẫn tốc độ cao – đảm bảo hoạt động liền mạch của các ứng dụng AI tầm cỡ toàn cầu.
Khi trí tuệ nhân tạo ngày càng chiếm lĩnh đời sống và sản xuất, thì trung tâm dữ liệu – dù đứng sau hậu trường – sẽ là nền móng quyết định tốc độ và chiều sâu phát triển của nền kinh tế số. Và nền móng ấy, theo đúng nghĩa đen, phải đủ lớn, đủ mạnh và đủ “thông suốt” để nuôi dưỡng những bộ não AI ngày càng mạnh mẽ trong tương lai.